Chăm sóc hậu môn nhân tạo của trẻ em: Những câu hỏi thường gặp

17:57 - 22/04/2020

Các câu hỏi thường gặp về chăm sóc hậu môn nhân tạo cho trẻ em: đặc điểm HMNT của trẻ, cách thay túi HMNT cho trẻ, chế độ ăn uống và chăm sóc hàng ngày,...

Nội dung bài viết

Hậu môn nhân tạo của trẻ em
Hướng dẫn chăm sóc hậu môn nhân tạo cho trẻ
Xử lý các vấn đế thường gặp khi sử dụng bộ túi Hậu môn nhân tạo như thế nào?
Cuộc sống với Hậu môn nhân tạo của trẻ

Hậu môn nhân tạo của trẻ em

Hậu môn nhân tạo của trẻ trông như thế nào?

Hình ảnh hậu môn nhân tạo ở trẻ có màu đỏ, ẩm và mềm mại khi chạm tay vào. HMNT có thể có hình tròn hoặc oval. Thể chất của hậu môn nhân tạo giống như niêm mạc bên trong miệng. Hậu môn nhân tạo có nhiều mạch máu nên nếu bị trầy xước nhẹ sẽ gây chảy máu trong khi làm vệ sinh hoặc dán túi. Lúc bé khóc hoặc gồng người, bạn có thể quan sát thấy hậu môn nhân tạo hơi mất màu đỏ, vài phút sau sẽ trở lại màu bình thường.

Bạn cần cho bé đến bệnh viện khám ngay khi quan sát thấy một hoặc các hiện tượng sau:

Hậu môn nhân tạo chuyển màu nâu tối, tím tái hoặc đen
Máu trong phân chảy ra từ trong hậu môn nhân tạo

Khi tôi chạm vào hậu môn nhân tạo thì có làm bé đau không?

Hậu môn nhân tạo không có các đầu tận cùng thần kinh nên bé sẽ không thấy đau khi phân hoặc nước tiểu đi qua, cũng như khi bạn chạm vào.

Cảm giác chạm vào hậu môn nhân tạo cũng tương tự như khi chạm lưỡi vào bên trong thành miệng. Khi đã lành sau ca mổ, bé có thể bò được trừ khi bác sỹ khuyên không nên.

Hậu môn nhân tạo của bé có thay đổi gì sau khi phẫu thuật không?

Hậu môn nhân tạo có thể thay đổi kích cỡ và hình dạng trong vòng vài tháng sau khi mổ. HMNT có thể hơi thụt vào trong, bằng mặt da bụng, nhô ra ngoài vừa phải hoặc nhô ra nhiều (sa).

Cần thận trọng tránh để hậu môn nhân tạo của bé bị chèn ép, tổn thương do tã (bỉm), đai đeo, quần áo hoặc các vật dụng khác.

Khi bé phát triển, hậu môn nhân tạo cũng sẽ lớn lên dần. Bạn cần thường xuyên đo lại kích cỡ hậu môn nhân tạo của bé khi thay túi để đảm bảo cắt đế dán đúng với kích cỡ HMNT tại thời điểm thay túi cho bé.

Đo kích cỡ hậu môn nhân tạo cho bé trước khi cắt túi mới.

Hướng dẫn chăm sóc hậu môn nhân tạo cho trẻ

Một số hướng dẫn chung

Luôn chuẩn bị sẵn sàng mọi vật dụng trước khi thay túi cho trẻ. Bố mẹ có thể chuẩn bị riêng một túi/hộp chứa những thứ cần thiết để có thể lấy ngay khi cần và mang theo nếu cho trẻ đi chơi.

Xả phân vào bỉm và cuộn bỏ bỉm như bé đi vệ sinh bình thường.
Không nên thay túi dán cho bé quá thường xuyên nếu không cần thiết vì da bé còn rất mỏng manh. Tháo túi nhiều lần sẽ lấy đi các lớp tế bào mới chưa kịp tái tạo trên da bé.
Để tháo túi nhẹ nhàng mà không gây đau cho bé, bố mẹ có thể dùng các miếng lau tẩm silicon. Không dùng các sản phẩm chứa chất dầu hay lotion.
Luôn kiểm tra kỹ hậu môn nhân tạo của bé và vùng da xung quanh vào mỗi lần thay túi để kịp thời phát hiện các bất thường, nếu có.
Luôn dự trữ sẵn một lượng túi HMNT cần thiết để dùng cho bé, đặc biệt là trước khi cho bé đi chơi tránh trường hợp nhà cung cấp hết hàng hoặc đi xa nhà không tìm được chỗ mua.

Bộ túi hậu môn nhân tạo cho trẻ là gì?

Bộ túi HMNT cho trẻ em được thiết kế để phù hợp nhất với trẻ, bao gồm túi thải (túi đựng phân) và phần đế bảo vệ da.

Những sản phẩm này có kích thước nhỏ hơn và được thiết kế để phù hợp với cơ thể của trẻ.

Chất liệu được sử dụng là nhựa mềm và vải phù hợp với làn da nhạy cảm của trẻ.

Bao lâu thì nên xả túi thải cho trẻ?

Thông thường, nên xả túi khi túi đầy khoảng một phần ba (1/3). Việc xả túi thường xuyên sẽ giúp túi không bị nặng và kéo ra khỏi da dẫn đến rò rỉ phân. Nếu túi đầy phân hơn mức một phần ba, túi sẽ nặng và bị trọng lực kéo ra hướng ngoài, làm căng da bé ở vùng dán và tăng khả năng bung túi. Nếu để túi đầy quá cũng sẽ khó xả túi.

Sau khi xả túi, bố mẹ nhớ dùng khăn giấy lau sạch phần miệng xả để tránh mùi hôi và dính vào quần áo bé. Cần kiểm tra kỹ để chắc chắn là phần kẹp miệng túi không cọ vào da bé. Nhiều bố mẹ cảm thấy dễ dàng hơn khi xả túi cho bé mỗi 3 – 4 giờ vào tã (bỉm) hoặc khi cần, đối với các bé nhỏ.

Với các bé lớn hơn, bố mẹ có thể dạy bé vào toilet và xả trực tiếp vào bồn cầu. Trước khi xả cần dặn bé cho một ít giấy vệ sinh vào bồn, trên mặt nước để tránh phân bắn lên trên khi xả túi.

Bao lâu thì nên thay bộ túi Hậu môn nhân tạo cho trẻ?

Việc thay thế bộ chăm sóc HMNT cho trẻ phần lớn phụ thuộc vào thời gian đế bảo vệ da tiếp xúc an toàn với da trẻ. Đồng thời phụ thuộc vào đầu ra và các hoạt động của trẻ.

Dần dần, bố mẹ sẽ xác định được lịch chăm sóc và thay túi cho bé, tạo một thói quen như sinh hoạt hàng ngày của gia đình. Túi dán cho trẻ nhũ nhi có thể cần thay mỗi ngày, với trẻ lớn hơn thì có thể thay đổi túi 3-4 lần một tuần.

Bố mẹ cần lưu ý là phân lỏng sẽ làm giảm độ dính của túi dán trên da. Bố mẹ cần quan sát xem ở thời điểm nào trong ngày thì hậu môn nhân tạo của bé ít hoạt động nhất (ít ra phân nhất) để chọn làm thời điểm thay túi cho bé, ví dụ như thời điểm trước mỗi bữa ăn trẻ. Thường thì nên thay túi vào buổi sáng hoặc trước khi ăn sáng.

Túi HMNT trẻ em cần được thay ra trong các tình huống sau:

Rò rỉ
Trường hợp cơ thể bị ngứa và viêm lở da

Tôi nên sử dụng gì để vệ sinh hậu môn nhân tạo và vùng da xung quanh?

Nhẹ nhàng làm sạch da bé bằng một vật liệu mềm như bông gòn, gạc, hoặc khăn giấy ẩm. Bạn không cần vô trùng các thứ này.

Nếu bạn sử dụng xà phòng không có dầu hoặc kem dưỡng ẩm, hãy chắc chắn rửa sạch hoàn toàn.

Không nên dùng khăn ướt trẻ em để vệ sinh HMNT vì chúng làm tăng thêm độ ẩm xung quanh, dẫn đến khó khăn khi dính đế HMNTvào da.

-- >> Xem thêm Hướng dẫn chi tiết về cách lắp và thay bộ túi Hậu môn nhân tạo Đúng Cách

Xử lý các vấn đế thường gặp khi sử dụng bộ túi Hậu môn nhân tạo như thế nào?

Đeo bộ túi Hậu môn nhân tạo có tác động lên da trẻ như thế nào?

Rò rỉ từ túi có thể làm cho khu vực xung quanh da đỏ và nhiễm trùng.

Dị ứng với chất kết dính ở đế HMNT có thể dẫn đến bỏng da, ngứa hoặc châm chích.

Độ ẩm dưới túi có thể dẫn đến nhiễm trùng da.

Bạn nên thông báo cho bác sĩ khi phát hiện những kích ứng trên da trẻ.

Tôi nên làm gì nếu phát hiện con bị kích ứng da?

Rò rỉ có thể làm da trẻ bị kích ứng. Dưới đây là cách xử lý kích ứng da:

Bỏ túi cũ. Làm sạch da xung quanh HMNT bằng nước.
Nhẹ nhàng vỗ nhẹ cho da khô.
Để da khô, lắp túi mới.

Nếu da của bé vẫn bị kích thích, hãy gọi cho điều dưỡng hoặc y tá để được tư vấn.

Tôi nên làm gì nếu phát hiện bộ túi HMNT bị rò rỉ?

Rò rỉ có thể xảy ra nếu túi không được niêm phong chặt hoặc nếu da bé bị kích ứng. Nói với con của bạn rằng rò rỉ xảy ra. Rò rỉ không có gì phải xấu hổ.

Dưới đây là những gì bạn cần làm nếu túi bị rò rỉ:

Giữ trẻ đứng yên. Sử dụng khăn giấy để làm sạch rò rỉ.
Bỏ túi cũ. Làm sạch da bằng xà phòng nhẹ và nước.
Nhẹ nhàng vỗ nhẹ cho da khô.
Lắp một túi mới.

Tôi nên làm gì nếu tắc nghẽn xảy ra?

Tắc nghẽn có thể xảy ra, đặc biệt là với bé có hậu môn nhân tạo hồi tràng (ileostomy) vì ống tiêu hóa hẹp hơn loại đại tràng. Một số thực phẩm khó tiêu cũng có thể góp phần gây tắc nghẽn. Vì vậy, cần lưu ý cho bé ăn chậm và nhai thật kỹ để phòng ngừa.

Một số thực phẩm có khả năng gây tắc nghẽn như bắp và bắp rang bơ, cần tây, trái cây sấy khô, hạt, đậu hạt, vỏ rau củ hoặc vỏ hoa quả, đậu, thịt chế biến như xúc xích. Cần báo ngay cho bác sỹ nếu bé có các triệu chứng như:

Đau bụng
Sưng nề bụng hoặc hậu môn nhân tạo
Phân lỏng nhiều hơn bình thường (kèm theo mùi)
Phân ít hoặc không có phân trong 4 giờ
Bé không thể ăn hoặc uống
Bé nôn ói
Bé khó chịu, bứt rứt

Nếu tôi ngửi thấy mùi thì sao?

Không nên có mùi khi túi được lắp vào đúng cách. Nếu phát hiện có mùi, thường là do rò rỉ trong hệ thống túi hoặc vòi của túi không sạch.

Bạn nên thường xuyên kiểm tra để đảm bảo phát hiện ra dấu hiệu bị rò rỉ sớm nhất.

Thông thường HMNT sẽ có màu đỏ hoặc hồng. Đôi khi nó thay đổi màu sắc. Điều đó có nghĩa là HMNT có vấn đề gì?

Thỉnh thoảng, màu sắc của HMNT sẽ thay đổi.

Khi trẻ khóc, HMNT trở nên gần như trắng. Nếu màu thay đổi là tạm thời - ít hơn một vài phút - thường là không có gì cần bận tâm.

Con tôi đã lớn hơn và bây giờ đã bắt đầu kéo túi ra. Tôi nên làm gì?

Trẻ em thường tò mò về cơ thể của chúng và những thứ xung quanh. Chiếc túi HMNT cũng không ngoại lệ. Mặc cho con bạn trang phục một mảnh - ngay cả cho giấc ngủ ngắn. Điều này có thể ngăn cản chúng kéo túi ra.

Một vài thứ đồ chơi trong cũi của chúng cũng có thể giúp thỏa mãn trí tò mò của chúng.

Phần đế bảo vệ da mà con tôi đang sử dụng có vẻ như đang không hoạt động tốt như bình thường. Tôi có thể làm gì?

Có một số điều có thể ảnh hưởng đến đế bảo vệ da. Trong thời tiết ấm hơn, đế HMNT có thể bị lỏng/tách ra.

Những thay đổi trong chế độ ăn uống hoặc một loại thuốc mới có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của nó. Thường là khi trẻ bắt đầu mọc răng, cha mẹ nhận thấy sự thay đổi trong chất thải của chúng. Điều này có thể khiến đế bảo vệ da bị rửa trôi và không tồn tại lâu trước.

Hầu hết đây là những tình huống tạm thời.

Nếu vấn đề vẫn xảy ra, bạn nên trao đổi với điều dưỡng. Họ có thể để giới thiệu một loại đế bảo vệ da bền hơn.

Sản phẩm dược sỹ gợi ý

Cuộc sống với Hậu môn nhân tạo của trẻ

Tôi có thể cho bé tắm khi không mang túi HMNT được không?

Tắm bé không làm tổn thương cho hậu môn nhân tạo. Nhiều bố mẹ vẫn tắm cho bé khi mang túi (trong bồn tắm hoặc chậu tắm) khi mang túi để phân không ra ngoài vào nước tắm, rồi thay túi cho bé sau khi tắm xong. Lưu ý dùng xà phòng dịu nhẹ, không dầu để không ảnh hưởng đến độ dính của túi dán. Làm sạch da xung quanh hâu môn tạm của bé, lau khô hoàn toàn trước khi dán túi mới.

Con tôi có thể ngủ sấp bụng khi đang đeo túi HMNT không?

Nếu đó là cách ngủ bé yêu thích và bác sĩ của bé cho phép thì không vấn đề gì. Ngủ sấp sẽ không làm tổn thương đến HMNT.

Nhớ xả rỗng túi thải trước khi bé ngủ trưa hoặc ngủ ban đêm.

Tôi có phải cho con ăn một chế độ ăn uống đặc biệt?

Một chế độ ăn uống đặc biệt có thể được yêu cầu bởi các bác sĩ điều trị. Nếu không thì bé có thể ăn uống như bình thường với nhiều loại thực phẩm đa dạng để đảm bảo đủ nhu cầu dinh dưỡng cho bé. Ban đầu nên cho bé ăn từ từ với nhiều bữa ăn nhỏ. Lưu ý cho bé uống nhiều nước để bổ sung dịch, tránh mất nước.

Thực phẩm mới có thể được thêm vào chế độ ăn cho bé theo hướng dẫn của bác sĩ. Khi một món ăn mới được thêm vào, nó có thể thay đổi màu sắc hoặc tính chất của chất thải. Điều này là bình thường.

Các chế phẩm từ sữa (sữa, phô mai, yogurt), tinh bột (mỳ, gạo, khoai tây), bánh mì, chuối, bơ đậu phộng có thể làm sệt phân.

Các thực phẩm có thể làm lỏng phân gồm trái cây tươi và nước trái cây tươi, đậu xanh, thực phẩm chiên, chocolate và thức ăn nhiều gia vị.

Bố mẹ cần lưu ý vẫn cho bé ăn đủ các nhóm thực phẩm trên, chỉ điều tiết lượng trong khẩu phần nếu thấy phân bé quá lỏng hoặc quá sệt, không nên kiêng cữ quá mức.

Theo dõi phản ứng của bé với bất kỳ loại thực phẩm mới nào. Nếu nó gây ra vấn đề với chất thải của bé, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ.

Tôi có thể cho con bú được không?

Bạn có thể. Nuôi con bằng sữa mẹ mang lại nhiều lợi ích cho cả bé và mẹ. Đó là sự lựa chọn của bạn.

Chọn trang phục cho trẻ như thế nào?

Trẻ không cần quần áo đặc biệt. nhưng hãy tránh quần áo có dây thắt lưng vì nó có thể làm tắc nghẽn túi.

Một số cha mẹ thích đặt túi thải bên trong tã trong khi những người khác có thể để nó bên ngoài, tùy thuộc vào hoạt động của bé.

Con tôi có thể uống thuốc không?

Chỉ cho bé uống thuốc đã được kê đơn bởi bác sĩ.

Khi bắt đầu dùng thuốc mới, bạn có thể nhận thấy một sự thay đổi trong chất thải của bé.

Chúng tôi có thể đi du lịch không?

Có thể. Lên kế hoạch trước rất quan trọng cho bất kỳ chuyến đi nào.

Hãy chắc chắn rằng bạn mang theo nhiều bộ túi HMNT cho bé.

Nếu bạn đi máy bay, bạn cần mang theo bộ chăm sóc HMNT của bé trong hành lý xách tay của bạn.

Những thay đổi trong môi trường hoặc thói quen có thể làm giảm thời gian hao mòn của túi thải, vì vậy hãy chắc chắn mang theo nhiều hơn bạn nghĩ bạn sẽ cần.

Tôi nên làm gì khi tôi trở lại đi làm?

Nếu bạn đang có kế hoạch trở lại làm việc, hãy nói chuyện với người sẽ chăm sóc bé ban ngày về tình hình của bé và đảm bảo rằng chúng có nhiều vật tư để thay thế khi cần.

Bạn nên dạy vài người cách thay túi và khi nào cần xả túi thải.

Lập kế hoạch làm thế nào để xử lý rò rỉ túi khi bạn không ở đó. Chuẩn bị cho những tình huống này trước có thể làm giảm bớt lo lắng và đảm bảo rằng con bạn được chăm sóc tốt nhất có thể khi bạn không ở nhà.

Tài liệu tham khảo:

https://www.massgeneral.org/children/stoma/caring-for-your-childs-stoma-colostomy

https://www.hollister.com/en/ostomycare/ostomycareprofessionalresources/resourcesforyourpatients/ostomypediatric

https://www.amcvietnam.vn/blogs/news/cham-soc-hau-mon-nhan-tao-cho-tre-so-sinh-va-tre-nho